Jan smid geboren op 22 maart 1920 te Scherpenzeel zoon van Wieger Smid beroep (veehouder) (25 juli 1884 – 29 december 1974) en Marrigje Schaap (7-september-1897 – 13 September 1995)
Jan was ongehuwd en woonde bij zijn ouders aan het voetpad nummer 87 nu 30 in Munnekeburen.
Tijdens de April/mei staking, draaiden op 3 mei 1943 een groep jongelui uit Munnekeburen de Oldelaamsterbrug over de Helomavaart open. Een autobus van de Wolvegaster NSB’er en SD-handlanger Lammert de Koe uit Wolvega, exploitant van de lijndienst tussen Wolvega en Kuinre, werd daardoor een flinke poos opgehouden. De Koe, tevens regionaal commandant van de Landwacht, waarschuwde de Duitse instanties, die rond 13:00 een groep van 25 man stuurden. Na de aanhouding van de brugwachter Zijlstra, maar ook een aantal dorpsgenoten, werden deze gezamenlijk tegen de muur aangezet van de boerderij die bij de Oldelamsterbrug stond waar Zijlstra woonde. Deze werden onder schot gehouden, en Lammert de Koe was daarbij aanwezig, en heeft toen gezegd, dat de groep die het gedaan hadden, er niet bij waren geweest, maar er zaten wel degelijk een paar dorpsgenoten bij. Nadien zagen zij mannen door de landerijen vluchten. En de Duitsers begonnen lukraak te schieten. Jan Smid en zijn vader Wieger, die uit het land kwamen achter de familie Kaper (vermoedelijk het 80 mat) grindweg 18, dat jaren later is afgebroken. Fietsen snel over de Grindweg richting de kerk, om vervolgens zo snel mogelijk daar richting het voetpad op te fietsen en naar hun huis.
Eenmaal op het rechte eind in het open stuk vanaf het voormalige Café de Weerd, want daar stonden al een paar Duitsers, die de twee al waren gevolgd, en riepen “Halt” maar als Wieger en Jan het niet hebben gehoord, door de tegen wind, of dat ze dachten we zijn bijna thuis, werd er gericht geschoten op Jan, die achter z’n vader fietste, en Jan werd in het rechts gedeelte van zijn hoofd dodelijk geraakt, en viel neer, half in de sloot, bij het laatste dammetje z’n 100 meter van huis, onder toezicht oog van moeder Margje die alles heeft zien gebeuren door het raam van de boerderij . Jan heeft daar gelegen tot in de avond, en daarna werd Jan naar huis gedragen, om vervolgens in de vroege morgen begraven te worden. Jan werd 23 jaar oud, en alleen omdat Jan werd verdacht betrokkenheid bij een relletje, waarbij de autobus van de NSB’er met stenen was bekogeld.
Het graf van Jan is bekostigd door de Grote Veenpolder.
Elk jaar op Jan zijn geboortedag ging de hele voormalig Christelijke School Munnekeburen een herdenking houden en kranslegging, ook bij Holke de Boer. Maar dat heeft tot ongeveer de jaren 70 geduurd, en nadien is het verwaterd en worden de herdenkingen aan de zeedijk gehouden.
Doordat ik mij er veel in heb verdiept ook vanwege mijn geschiedenis en het verzamelen van beeld materiaal uit de omgeving, heb ik al jaren geprobeerd, om deze herdenking opnieuw van de grond te krijgen, maar het lukte mij niet. Ik had graag dat de Christelijke School destijds het monument zou adopteren, net als de Openbare voorheen de “ Wethouder A. Heida School” nu de “ Aventurijn” het monument aan de Zeedijk, die in 1992 is vervangen van een houten kruis naar en stenen ter na gedachtenis van Herman Visser ook heeft geadopteerd.
Tot ik voor een jaar geleden mijn profielfoto even had veranderd van facebook en een foto van het graf van Jan Smid met mijn kuifje popje had samen gevoegd, vanwege “ik ben 2 min stil op 4 mei”. Kreeg ik een berichtje van Veronica Dijkstra uit Oldelamer met de vraag, of ik haar een foto kon sturen van het grafmonument zonder kuifje. Dat was geen probleem, maar vermelde mijn creatie met welke bedoeling het was geplaatst!, en het antwoord was snel gegeven,: “dan gaan wij er toch met z’n tweeën staan?”. En zo kwam eindelijk na vele jaren mijn wens uit, dat er toch aan Jan word gedacht en er bij word stil gestaan, want ook Jan heeft recht op een herdenking met een bloementje op eigen plek, en niet aan de zeedijk.
De herdenking verliep na wens, en er was een mooi groepje aanwezig, uit Nijetrijne, Langelille, en zelfs nog familie van Jan Smid uit Wolvega en Heerenveen. Ook kwamen er een echtpaar helemaal uit Lelystad om de herdenking mee te maken, en hebben het graf nog bezocht van Rommert Schippers, vanwege dat Rommert tijdens zijn rondje IJsselmeer, daar even pauzeerde voor koffie.
Het levensverhaal heb ik verteld tijdens de herdenking, en een mooi gedicht werd voorgedragen door Herma Donker Opschoor, en dat luid:
Diep weg gestopt tussen gedachten, Ligt nog steeds die herinnering. Aan een zwart en grauw verleden, vol angst en marteling. Maar wie houd de herinnering levend!, Als niemand die nog bij zich draagt. Wie zorgt dat het niet word vergeten, Dat de herinnering niet word weggejaagd. Elk jaar er aan denken, 2 minuten heeft dat zin? Even stilstaan bij wat geweest is, het is niet veel maar een begin.
Jan Smid en Holke de Boer werden voorzien van een mooi bloemstuk. Het bloemstuk bestond uit Witte chrysanten, de kleur van de onschuld. De meidoorn moed en sterk, en het fluitenkruid wat nu zo rijkelijk de bermen siert was waarschijnlijk het laatste wat Jan heeft gezien.
Volgend jaar is weer een herdenking, en wie zich wil aansluiten is van harte welkom.
